(Zingiberum officinalle Rosc)
Imbir lekarski to wieloletnia roślina zielna należąca do rodziny imbirowatych, która naturalnie występuje w południowo-wschodniej Azji. Obecnie kultywowana jest w obszarze podzwrotnikowym, na wschodniej i zachodniej półkuli. Imbir jest uprawiany w Chinach, na Jamajce, w Brazylii w zachodniej części kontynentu afrykańskiego, Australii, a także w Indiach, będącym największym producentem tego surowca roślinnego na świecie1, 2.
Surowcem stosowanym w fitoterapii jest kłącze, mający postać bocznie spłaszczonych, nieregularnie rozgałęzionych bulw oraz wyizolowany z niego olejek eteryczny. Kłącze zawiera od 1 do 4 % olejku, którego skład może się nieznacznie różnić, biorąc pod uwagę region z którego pochodzi surowiec3.
W olejku eterycznym zidentyfikowano ponad 100 związków, z których większość to seskwiterpenoidy m.in. α-zingiberen, β-seskwifelandren, β-bisolen, zingiberol. Mniejszą grupą związków są monoterpenoidy, wśród których można wyróżnić kamfeden, β-felandren, cyneol, kurkumen, cytral, terpineol i gingerole, których głównym przedstawicielem jest 6-gingerol3.
W przeszłości, imbir był znany w Europie jako jeden z pierwszych „korzeni wschodnich”. Roślinę opisał m.in. podróżnik Marco Polo, lekarz Paracelsus i botanik Lonicerus. O surowcu wspominają również XI w. anglosaskie księgi weterynaryjne. Za panowania Henryka VIII wchodził również w skład leku stosowanego przeciwko zarazie morowej2.
W medycynie tradycyjnej surowiec jest używany w stanach związanych z dolegliwościami żołądkowo-jelitowymi, objawiającymi się dyspepsją, kolką, skurczami układu pokarmowego, nudnościami i wymiotami. Związane jest to ze zdolnością związków występujących w surowcu do zwiększenia wydzielania śliny, soku żołądkowego, trzustkowego i żółci. Ponadto dane literaturowe wskazują na zastosowanie imbiru w przeziębieniu i grypie. W fitoterapii stosowany jest również wspomagająco w schorzeniach reumatycznych, co wiąże się z przeciwbólowymi i przeciwzapalnymi właściwościami imbiru. W praktyce klinicznej natomiast znajduje zastosowanie jako lek roślinny w prewencji nudności i wymiotów w chorobie lokomocyjnej. Surowiec przyjmuje się doustnie w postaci sproszkowanej, tabletek i nalewek1, 4, 5.
Przeciwwskazane jest stosowanie przetworów kłącza imbiru w wymiotach u kobiet ciężarnych i u dzieci do 6 r.ż. W przypadku kamicy żółciowej należy zachować ostrożność (przyjmować tylko za zgodą lekarza)5.
1. WHO. WHO monogrpahs on selected medicinal plants . Geneva : WHO, 1999.
2. Halina Strzelecka, Józef Kowalski. Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa. Warszawa : Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000.
3. Committee on Herbal Medicinal Products (HMPC). Assessment report on Zingiber officinale Roscoe, rhizoma. London : European Medicines Agency, 2012.
4. Committee on Herbal Medicinal Products (HMPC). Community herbal monograph on Zingiber officinale Roscoe, Rhizoma. London : European Medicines Agency, 2012.
5. Eliza Lamer-Zarawska, Barbara Kowal-Gierczak, Jan Niedworok. Fitoterapia i leki roślinne. Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2007. 978-83-200-3401-1.
