(Hedera helix L.)
Bluszcz jest pnączem z rodziny araliowatych występującym w Europie, północnej i centralnej Azji oraz Ameryce Północnej. Popularnie sadzony jako roślina ozdobna, w Polsce znajdował się pod ochroną do 2014 roku. Bluszcz zapisał się w historii już w wiekach starożytnych. Był rośliną czczoną przez celtyckich mędrców oraz odgrywał rolę w kulcie greckiego Boga Dionizosa. Wzmianki na temat bluszczu można znaleźć również w Starym i Nowym Testamencie 1.
W lecznictwie stosowane są liście popularnego pnącza. Substancje aktywne w nich zawarte (saponiny) wykazują działanie przeciwzapalne, rozkurczają mięśnie gładkie oskrzeli oraz zmniejszają częstotliwość ataków kaszlu. Posiadają również zdolność upłynniania gęstego śluzu, często zalegającego w drogach oddechowych w przebiegu stanów zapalnych. Właściwości te sprawiają, że surowiec może być stosowany w kaszlu z utrudnionym odkrztuszaniem, a łagodne działanie sprawia, że zawierające go produkty lecznicze możemy podawać również dzieciom 1,2,3.
Wieloletnia tradycja stosowania bluszczu w lecznictwie zaintrygowała świat nauki i skłoniła badaczy do licznych prób klinicznych oceniających jego działanie i bezpieczeństwo według współczesnych kryteriów oceny leków. Jednym z badań potwierdzających dobrą tolerancję ekstraktu z bluszczu jest badanie z 2004 (Kraft K. et al.) Przeanalizowano w nim wyniki leczenia 52 478 dzieci do 12 r.ż., którym podawano syrop wykrztuśny zawierający ekstrakt z rośliny. Ponad 99% z nich ukończyło leczenie bez wystąpienia działań niepożadanych 4. W innym badaniu, przeprowadzonym 5 lat później, wzięło udział 9 657 osób, zarówno dorosłych (15-98 r.ż.) jak i dzieci (od wieku niemowlęcego do 14 r.ż.). Pacjenci cierpieli na mokry kaszel towarzyszący zapaleniu oskrzeli. Podobnie jak w poprzednim badaniu stosowali oni syrop z wyciągiem z bluszczu. Wyniki wykazały, że był on dobrze tolerowany przez 96,6% badanych 5.
Wrocławski Herbapol wykorzystał dobroczynne właściwości bluszczu tworząc dwa leki tradycyjnie polecane w kaszlu, zwłaszcza z utrudnionym odkrztuszaniem oraz pomocniczo w stanach zapalnych górnych dróg oddechowych i oskrzeli: syrop Hederasal i tabletki Hederoin.
1 H. Strzelecka, J. Kowalski, Encyklopedia Zielarstwa i Ziołolecznictwa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000, s. 64
2 ESCOP Monographs, s. 241
3 Herbal Medicine, expanded comission E Monographs, s. 215
4 Kraft K. Verträglichkeit von Efeublättertrockenextrakt im Kindesalter. Zeitschrift für Phytotherapie 2004, 25: 179-181 [w:] Assessment report on Hedera helix L.,folium, European Medicines Agency
5 Fazio S, Pouso J, Dolinsky D, Fernandez A, Hernandez M et al., Tolerance, safety and efficacy of Hedera helix extract in inflammatory bronchial diseases under clinical practise conditions: a prospective, open, multicentre postmarketing study in 9657 patients, Phytomedicine 2009,16(1): 17-24, [w:] Assessment report on Hedera helix L., folium, European Medicines Agency
