Cetraria islandica
Tarczownica islandzka znana także jako płucnica islandzka, jest to porost (współżyjące ze sobą organizmy grzyba i glonów) należący do rodziny Parmeliaceae, rozpowszechniony na północy Europy, Azji i Ameryki, szczególnie na obszarach tundry, aż po górskie rejony Europy Środkowej. Na dalekiej północy plecha porostu służy reniferom za pokarm. W Polsce jest gatunkiem chronionym; występuje w suchych lasach sosnowych oraz w górach na skałach.
Surowcem jest wysuszona w naturalnych warunkach plecha tarczownicy islandzkiej, znana pod nazwą porostu islandzkiego – Lichen islandicus. Jest ona krzaczkowata i nierównomiernie rozwidlona, u góry oliwkowo-brązowa, a od spodu szarawa.
Ponad 50% surowca stanowią rozpuszczalne w wodzie polisacharydy (głównie lichenina i izolichenina). Obecne są również kwasy porostowe (m.in. fumaroprotocetrarowy, D-protolichesterynowy i usninowy), śluz oraz sole mineralne. Wielocukry oraz śluz wykazują działanie powlekające na błony śluzowe górnych dróg oddechowych, przełyku i żołądka. Łagodzą podrażnienia i stany zapalne oraz upłynniają zalegającą wydzielinę i wspomagają odruch wykrztuśny. Ponadto kwasy porostowe hamują rozwój niektórych drobnoustrojów, a ze względu na gorzki smak, pobudzają również wydzielanie soku żołądkowego. Dzięki temu usprawniają trawienie i przyswajanie pokarmów oraz zwiększają łaknienie. Kwas protocetrarowy ma ponadto działanie przeciwwymiotne.
Przetwory z porostu islandzkiego stosuje się w stanach zapalnych oskrzeli, gardła i jamy ustnej, w leczeniu podrażnień i kaszlu. Dodatkowo także w nieżycie żołądka i chorobie wrzodowej, w utrudnionym trawieniu i przyswajaniu pokarmów oraz przy wymiotach i braku łaknienia.
A. Ożarowski, W. Jaroniewski, Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1987, s. 370-371
B.E. van Wyk, M. Wink, Rośliny lecznicze świata. Ilustrowany przewodnik naukowy po najważniejszych roślinach leczniczych świata i ich wykorzystanie, wyd. I polskie MedPharm, Wrocław 2008, s. 91
