Tarczyca bajkalska to roślina z rodziny Lamiaceae pochodzenia chińskiego, która tradycyjnie wykorzystywana jest w Tradycyjnej Chińskiej Medycynie. Jej naturalnym siedliskiem są również tereny wschodniej Syberii, Japonia oraz Mongolia. W Chinach jest znana jest jako Huang Quin, co oznacza „żółte złoto”. Nazwa ta, odnosi się do brązowo- żółtej barwy korzenia, wynikającej z wysokiej zawartości związków czynnych. Tarczyca jest rośliną od wieków wykorzystywaną w medycynie. Pierwsza wzmianka o jej dobroczynnych właściwościach pojawiła się już ponad 2000 lat temu w chińskim starożytnym tekście medycznym. Scutellaria była również znana i używana przez Mongołów i szamanów żyjących w okolicy jeziora Bajkał 1,2.
Badania nad oznaczeniem zawartości związków czynnych korzenia tarczycy oraz próby opisania ich wpływu na organizm rozpoczęto na początku XX w. Okazało się, że surowiec charakteryzuje się największą ze wszystkich surowców roślinnych zawartością związków flawonoidowych. Do dzisiaj wyizolowano i opisano ich ponad 50. Jednymi z najistotniejszych substancji aktywnych są bajkalina, bajkaleina oraz wogonina. W licznych badaniach potwierdzono ich działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne oraz przeciwgrzybiczne. Wpływają one na hamowanie uwalniania mediatorów stanu zapalnego takich jak interleukina 1β (IL- 1β), IL-6, IL-12 oraz leukotrienów i prostaglandyn. Flawonoidy zawarte w wyciągu z surowca pobudzają również aktywność komórek tkanki łącznej właściwej- fibroblastów 1,3.
Ekstrakt z tarczycy wykazuje aktywność przeciwbakteryjną, głównie w stosunku do bakterii Gram-dodatnich (np. Gronkowca złocistego) oraz innych patogennych bakterii, które są izolowane z jamy ustnej u osób cierpiących na przewlekłe stany zapalne śluzówki. Polscy naukowcy zbadali wpływ wyciągu z korzenia Tarczycy bajkalskiej u grupy pacjentów ze zdiagnozowanymi chorobami przyzębia. Uczestnicy (110 osób) zostali podzieleni na trzy grupy. Pierwsza grupa licząca 80 osób, 2 razy dziennie stosowała 0,5% żel bajkalinowy, przez okres 4 tygodni. Druga grupa (20 osób) przez taki sam okres czasu stosowała rutynową terapię, natomiast trzecią grupę (porównawczą) stanowiły osoby niezgłaszające dolegliwości ze strony przyzębia. Po miesiącu stosowania odnotowano istotną poprawę stanu klinicznego przyzębia w grupie pacjentów stosujących żel z ekstraktem z tarczycy bajkalskiej. U pacjentów zmniejszyło się krwawienie i obrzęk dziąseł, ruchomość zębów oraz głębokość i liczba kieszonek okołozębowych. W trakcie całego procesu leczenia, chorzy nie zgłosili również żadnych działań niepożądanych 4.
Wyciąg z korzenia tarczycy wykazuje również działanie przeciwgrzybiczne, co potwierdzili naukowcy z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Zbadali oni wrażliwość grzybów z rodzaju Candida sp. na preparat Baikadent miętowy (płyn), u osób użytkujących aparaty ortodontyczne. Preparat w badanych stężeniach hamował wzrost ponad 90% szczepów grzybów drożdżopodobnych z rodzaju Candida 5.
Wrocławski Herbapol wykorzystał ekstrakt z cennego surowca w recepturze preparatów do stosowania w jamie ustnej: Baikadent (żel) i Baikadent miętowy (płyn do płukania), kremu naskórnego Baikaderm, oraz preparatów do pielęgnacji okolic intymnych: kremu Baifem K i pianki do higieny intymnej Baifem.
1 A. Kędzia, A. Kufel, M. Ciecierski, E. Kwapisz, M. Wierzbowska, Wrażliwość na preparat Baikadent bakterii mikroaerofilnych wyizolowanych z blaszek miażdżycowych, Postępy Fitoterapii 3/2014, s. 144-149
2 E. Lamer-Zarawska, B. Kowal-Gierczak, J. Niedworok, Fitoterapia i Leki Roślinne, wyd. PZWL, Warszawa 2007, s. 214
3 A. Wilczańska-Barska, B. Chmura, M. Krauze-Baranowska, Dotychczasowy stan badań nad aktywnością farmakologiczną flawonów z rodzaju Scutellaria, Postępy Fitoterapii 1/2012, s. 28-34
4 J. Niedworok, A. Oleszczak, R. Starzec, Badania nad zastosowaniem wyciągu z tarczycy bajkalskiej w leczeniu chorób przyzębia, Postępy Fitoterapii 4/2000, s. 13-17
5 A. Kędzia, A. Kusiak, B. Molęda-Ciszewska, B. Wojtaszek-Słomińska, B. Racka-Pilszak, B. Czernecka, Wrażliwość na preparat Baikadent grzybów z rodzaju Candida wyizolowanych od osób użytkujących aparaty ortodontyczne, Postępy Fitoterapii 3/2012, s. 146-150
