(Aesculus hippocastanum L.)
Kasztanowiec jest niezwykle popularnym drzewem. Chyba każdy wybierał się w dzieciństwie jesienią do parku, aby pozbierać jego brązowe, lśniące nasiona. Naturalnym siedliskiem Kasztanowca są góry południowej części Półwyspu Bałkańskiego. W Polsce, drzewa te zostały posadzone po raz pierwszy za panowania króla Stefana Batorego w Łobzowie pod Krakowem 1.
W fitoterapii wykorzystywane są nasiona, kora, kwiat oraz niedojrzały owoc Kasztanowca. Nasiona zbierane są jesienią, kora wiosną a kwiatostany w maju. W poszczególnych surowcach występują różne substancje, odpowiedzialne za działanie ekstraktów. Nasiona zawierają saponiny, flawonoidy oraz garbniki; kora: kumaryny; kwiaty i liście: flawonoidy, kumaryny oraz garbniki 2. Głównym składnikiem czynnym surowców pozyskiwanych z kasztanowca jest escyna. Jest to mieszanina saponin, które wywierają wpływ na uwalnianie prostaglandyny F2α.. Efektem tego działania, jest zmniejszenie przepuszczalności ścian – „uszczelnienie” naczyń krwionośnych. Przy długotrwałym stosowaniu, wyciąg z kasztanowca wykazuje działanie przeciwobrzękowe, przeciwwysiękowe oraz przeciwzapalne. Ekstrakt z kasztanowca znalazł zastosowanie w leczeniu przewlekłej niewydolności żylnej różnego pochodzenia, która objawia się bólem, uczuciem ciężkości nóg oraz kurczami łydek 1,3.
Przeprowadzono wiele badań, które potwierdzają wpływ związków czynnych zawartych w surowcach Kasztanowca na układ żylny. W raporcie niezależnej organizacji Cochrane, która zbiera i analizuje wyniki przeprowadzonych badań klinicznych leków, potwierdzono wpływ ekstraktów z rośliny na redukcję objawów przewlekłej niewydolności żylnej.
W jednym z badań przeprowadzonym przez profesora Diehma z Uniwersytetu Heidelberg w Niemczech, wzięło udział 240 pacjentów cierpiących na przewlekłą niewydolność żylną. Zostali oni podzieleni na trzy grupy. W pierwszej podawano wyciąg z kasztanowca standaryzowany na zawartość escyny, druga grupa stosowała placebo, a trzecia poddana została terapii kompresyjnej z użyciem rajstop przeciwżylakowych. Badanie trwało 12 tygodni i oceniono w nim, jak zastosowane leczenie wpływa na zmniejszenie się obrzęków nóg. Wyniki dowiodły, że stosowanie wyciągu z kasztanowca w postaci tabletek, przynosi podobne efekty, co stosowanie rajstop przeciwżylakowych i może być z powodzeniem wykorzystywane jako alternatywa dla terapii kompresyjnej4.
Ekstrakt z kasztanowca wchodzi w skład postaci leków takich jak: tabletki, żele, kremy oraz czopki. Formy zewnętrzne leków są stosowane w leczeniu obrzęków oraz krwiaków, a czopki w dolegliwościach towarzyszącym żylakom odbytu. Wyciąg z nasion kasztanowca znajduje się w składzie tabletek Venescin, Venescin Forte, żelu Venescin żel, natomiast ekstrakt z kory jest składnikiem czopków Hemorol.
1 A. Piechal, K. Biecharz-Klin, E. Widy-Tyszkiewicz, Kasztanowiec zwyczajny (Aesculus hippocastani) we współczesnej terapii, Przewodnik lekarza 2005, 4: 74-81
2 H. Strzelecka, J. Kowalski, Encyklopedia Zielarstwa i Ziołolecznictwa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000, s.219-221
3 J. Chudek, D. Ziaja, Farmakoterapia przewlekłej choroby żylnej w świetle medycyny opartej na faktach, Chirurgia Polska 2013, 15,1,58-65
4 Diehm C, Trampisch HJ, Lange S, Schmidt C, Comparison of leg compression stocking and oral horse-chestnut seed extract therapy in patients with chronic venous insufficiency. Lancet. 1996;347(8997):292-4.
